JAKARTA|BL Tani pari anggenipun gadhah peran wigati wonten ing njamin ketersediaan beras kangge sedaya rakyat Indonesia. Nanging, manéka warni masalah ingkang dipunadepi para tani, saking winatesipun modal dumugi masalah gagal panèn, asring njalari kerugian ageng kanggé para tani.
Miturut pengamat politik pertanian, Tonny Saritua Purba, SP, masalah permodalan punika dados kendala klasik ingkang dipunadepi para tani pari. Biaya produksi ingkang inggil, dipunambah risiko kerugian amargi serangan hama utawi kondisi alam, saged ndadosaken situasi langkung abot. Kajawi punika, rega gabah ingkang saged mudhun nalikanipun panèn ageng, nambah beban kanggé para tani, saéngga bathi ingkang dipuntampi asring mboten saged ngimbangi tenagane ingkang dipunsèdiyakaken.
Kajawi masalah permodalan, kagemilikan lahan ingkang sempit ugi dados tantangan kanggé para tani pari. Ing Indonesia, kirang langkung 14 yuta rumah tangga tani namung gadhah lahan kirang saking 0,5 hektar. Rata-rata kagemilikan lahan sawah wonten ing Indonesia namung 0,8 hektar, langkung alit menawi dipunbandingaken kaliyan negara tetangga kados Thailand ingkang saged ngantos 3,2 hektar kanggé saben rumah tangga tani.
Alih Fungsi Lahan lan Perluasan Lahan Pertanian
Data saking Badan Pusat Statistik (BPS) taun 2021 nyebataken bilih alih fungsi lahan sawah ing Indonesia saged ngantos 60.000 dumugi 80.000 hektar saben taunipun. Total lahan sawah ingkang dipunpendhet adhedhasar Keputusan Menteri ATR/Kepala BPN taun 2019 inggih punika kirang langkung 7,46 yuta hektar. Nanging, kaliyan alih fungsi lahan ingkang saya tambah saben taune, luas lahan pertanian wonten ing Indonesia saya nyusut.
Sak wentenipun, jumlah penduduk Indonesia saya tambah lan dipunkirakan badhé dumugi 320 yuta jiwa ing taun 2045. Kanikan jumlah penduduk menika mesthi badhé nambah kabutuhan beras nasional, saéngga nyithak sawah utawi perluasan lahan pertanian dados solusi ingkang sanget wigatos. Tonny Saritua Purba maringi saran bilih pamarentah kedah fokus dhumateng kebijakan nyithak lahan enggal kanggé ngatasi defisit beras ing mangsa ngajeng.
Program Nyithak Lahan Dados Solusi Jangka Panjang
Nyithak lahan pertanian, utawi ekstensifikasi, inggih punika upaya saking pamarentah kanggé ngluwihi lahan pertanian, saged saking lahan alas, padang rumput, lahan gambut, utawi lahan marginal. Perluasan lahan menika saged ngemot lahan irigasi utawi lahan garing, ingkang saged dipunginakaken kanggé nambah produksi beras nasional.
Sak menika, kaliyan luas lahan sawah kirang langkung 7,4 yuta hektar, produksi beras Indonesia ing taun 2023 dipunpendhet 30,90 yuta ton. Nanging, miturut data saking United States Department of Agriculture (USDA), Indonesia nyedhot beras kirang langkung 35,3 yuta ton, dadosaken konsumen beras paling ageng kaping sekawan wonten ing donya sasampunipun Cina, India, lan Bangladesh.
Kebijakan Impor Boten Dados Solusi Jangka Panjang
Pamarentah sak menika njupuk kebijakan impor beras kanggé nyukupi kabutuhan domestik ingkang saya tambah. Nanging, kebijakan menika dipunanggep namung dados solusi praktis kanggé sakedap lan saged dados risiko menawi dipuntindakaken ing jangka panjang. Kaliyan kabutuhan konsumsi beras nasional kirang langkung 2,5 dumugi 2,7 yuta ton saben wulan, ekstensifikasi lahan pertanian dados solusi jangka panjang kanggé njamin ketersediaan beras kanthi mandiri, tanpa kedah gumantung dhumateng impor.
Miturut Tonny Saritua Purba, kebijakan nyithak lahan kedah dados prioritas utama pamarentah menawi Indonesia badhé dumugi swasembada beras lan nyegah ketergantungan dhumateng impor ing mangsa ngajeng. Luwih langkung, kaliyan jumlah penduduk ingkang saya tambah, tanpa perluasan lahan pertanian, Indonesia badhé ngadhepi tantangan ingkang serius ing njaga ketahanan panganipun.
(Red/iskandar)